در طول تاریخ اقتصاد خانواده با مصائب و مشکلات فراوانی مواجه بوده است. امروزه نیز با پیشرفت تکنولوژی و سرعت گرفتن امور، مشکلات اقتصادی نیز بیشتر به چشم میآیند. آمارهای موجود نه تنها نشانگر ریشهکن نشدن این مسئله است بلکه در برخی موارد، خبر از افزایش فقر و تنگدستی، دشوار شدن مواجهه با مشکلات مالی و مدیریت مالی دشوار میدهند.
در خانواده هریک از اعضای خانواده میتوانند راهگشای مسائل اقتصادی باشند. مردان با کار و تلاش بیشتر و مدیریت مالی درست و زنان نیز با مدیریت مخارج خانگی و اتخاذ رویکرد درست در محیط خانه و تربیت فرزندانی قانع میتوانند گذران زندگی را به سمت و سوی درستی سوق دهند.
در کنار تلاش اعضای خانواده برای کسب درآمد، نوع خرج کردن این درآمد نیز خود جای تفکر دارد. در مورد مصرف منابع مالی خانواده و نظمدهی به آن توجه به نکاتی میتواند مفید فایده باشد:
مدیریت
مدیریت مالی خانواده صرفا برای خانوادههای کم درآمد نیست و خانوادههای پردرآمد را نیز شامل میشود. از طرفی افزایش درآمد نیز به معنی عدم وجود مشکلات مالی نمیباشد، زیرا با افزایش درآمد، افزایش هزینهها نیز رخ خواهد داد و این مدیریت هزینههاست که هنر سرپرستان خانواده را آشکار میکند.
مدیریت به معنی کم خرج کردن یا سختی کشیدن در زندگی نیست؛ بلکه بهمعنی صرفهجویی و هزینه بجا و درست میباشد. اگر مدیریت مالی در خانواده بهدرستی صورت بگیرد نه تنها خانواده از پس هزینههای جاری خود برمیآید بلکه مبلغی را نیز میتواند پسانداز کند.
برنامهریزی
اصل دوم در شکوفایی اقتصاد خانواده، برنامهریزی است. برنامهریزی اقتصاد خانواده، اهداف کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت اقتصادی خانواده را تعیین میکند؛ که این اهداف باید قابلیت تحقق داشته باشند و به دور از خیالپردازی باشند. پس از برنامهریزی درست و تعیین اهداف، خانواده میتواند بهسوی مسیر درست اقتصادی خود گام بردارد و شیوه صحیح مصرف منابع خود را تعیین کند.
انتخاب و توزیع مناسب
سرپرست خانواده باید با درنظر گرفتن منابع مالی خود، برنامهریزی و اهدافی که برای خانواده خود تعیین کرده است، انتخاب و توزیع جایگاه هزینههای خانواده را مشخص کند. برای مثال اعضای خانواده دوست دارند که بهترین نوع غذا را مصرف کنند، زیباترین لباسها را بپوشند، در بهترین نقطه شهر و در بهترین خانه زندگی کنند و... اما واقعیت این است که فقط درصد کمی از خانوادهها قادر به تأمین همه این خواستهها هستند. درآمد خانوادهای متوسط فقط میتواند تعداد محدودی از این خواستهها را برآورده کند. از اینرو خانوادهها باید در میان خواستههای خود، اولویتبندی را رعایت کند و نیز به منابع دردسترس خانواده توجه داشته باشد.
پسانداز
یکی از راههای حل مشکلات اقتصادی پسانداز است. خانوادهای که سرپرست آن به فکر پسانداز بجا و بهاندازه است، به کامیابی خواهد رسید. اما خانوادهای که سرپرست آن بدون هیچ توجهی به پسانداز خانواده، منابع مالی را خرج میکند، در بزنگاههای مهم و بحرانهای اقتصادی خانواده بهمشکل خواهد خورد. گرچه پسانداز امری مشارکتی است و تنها با فعالیت سرپرست خانواده حاصل نمیشود و همه اعضای خانواده در آن سهیماند. پسانداز کردن موجب تعدیل هزینهها، تضمین آینده میشود و نقطه اتکای خانواده است.